UPDATE 29/10/2021 – De Franse regio ‘Sud’ (voorheen ‘PACA’, wat stond voor ‘Provence/Alpes/Côte d’Azur) maakte op 7 september jongstleden bekend dat zij vanaf juli 2025 de exploitatie van de TER-spoorverbinding Marseille – Toulon – Nice wil toevertrouwen aan het particuliere bedrijf Transdev. Het betreft hem 14 dagelijkse treinen in elke richting, wat een verdubbeling is van het huidige aanbod. Een beslisssing die op 28 oktober (2021) met absolute meerderheid werd bekrachtigd door het regionale parlement. Transdev wordt daarbij de eerste particuliere spoorexploitant voor het binnenlandse treinverkeer in Frankrijk. Toch is dit slechts een bescheiden start want oorspronkelijk had de regio heel wat meer ambitie. Het toewijzen van een openbare dienstencontract aan een particuliere exploitant bleek namelijk moeilijker dan oorspronkelijk ingeschat. Ook elders in Frankrijk loopt het losweken van het binnenlandse treinverkeer van de historische operator SNCF, niet van een leien dakje.
Vervoerder Transdev, die in 2011 fusioneerde met Veolia, mag gedurende 10 jaar de snelle niet-TGV treinen tussen Marseille en Nice uitbaten voor rekening van de regio. Het contract vertegenwoordigt 10 % van de door de regio gegunde lijnen. Met de concessie is een bedrag van 870 miljoen euro gemoeid. 116 spoorbedienden van SNCF worden daarbij overgeheveld naar Transdev. Toch is dit niet geheel tot voldoening van de vakbonden want deze bedienden zullen slechts gedurende 15 maanden verder beroep kunnen doen op het statuut dat van kracht is bij SNCF. Drie spoorwegmaatchappijen waren in de running om het contract te bekomen: Transdev, SNCF en Thello, een dochteronderneming van de Italiaanse nationale spoorwegmaatschappij Trenitalia. Trenitalia stopte trouwens op 1 juli van dit jaar haar ‘open acces’-verbinding Marseille – Nice – Milaan.
In tegenstelling met de verwachtingen wordt de kustlijn Grasse – Cannes – Nice – Ventigmilia nog 10 jaar verder uitgebaat door de historische operator en nationale spoorwegmaatschappij SNCF. Dit laatste lot vertegenwoordigt 23% van het treinverkeer in de regio en is toegekend voor een bedrag van 1,5 miljard euro. Ook de wat spectaculaire bergspoorlijn Nice – Tende, die tussen het zeeniveau en het bergstadje een niveauverschil van 800 meter overwint, blijft de komende 10 jaar verder uitgebaat door SNCF.
Ook hier brengt de nieuwe aanbesteding bij SNCF Voyageurs een verhoging van de frequentie met zich mee. Waar er dit jaar (2021) 69 heen-en-terugritten zijn tussen Cannes en Menton, moeten dat in 2025 120 ritten heen-en-terug worden. Dit moet tussen beide badplaatsen bij een bestaande infrastructuur een trein om de 15 minuten opleveren.
Een en ander illustreert de moeizame introductie van particuliere spoorwegmaatschappijen in het Franse binnenlandse treinverkeer. Zo had de vroegere regio PACA (ondertussen omgedoopt tot de regio ‘Sud’) het in 2017 zo erg gehad met de in haar ogen slechte dienstverlening door SNCF (dure rijpaden, slechte stiptheid en uitvallende treinen en de daaraan verbonden ‘schadeclaims’ dat ze hoopte om reeds in 2019 als pilootproject te fungeren voor de door Europa vanaf 2023 verplichte liberalisering van het binnenlandse treinverkeer. Toen dreigden zowel de snelle treinen tussen Maseille en Nice als de tragere treinen Grasse – Cannes – Nice Ventigmilia als de berglijn Nice – Tende de Frane nationale spoorwegmaatschappij SNCF te ontglippen.
Toch noemt Renaud Muselier, voorzitter van de regio ‘Sud’ de toekenning van het contract aan Transdev een historische stap en een primeur voor Frankrijk. Hij beloofde vanaf 2025 een stiptheid van 92% en een annuleringspercetage van 2%. In 2016 reed bv. 15,2% van de treinen niet op tijd (te lezen: hadden een vertraging van meer dan 5 minuten) en werden 4 % van de treinen afgeschaft (de treinen die tot de dag voordien om 16.00 uur werden geschrapt). Voor de periode vóór september 2020 zijn er bij de open data van SNCF voor de regio ‘Sud’ geen stiptheidsgegevens beschikbaar maar volgens de Franse consumentenorganisatie UFC Que Choisir reden in 2019 in de regio Sud 24,0% van de treinen met een vertraging van meer dan 5 minuten. De voor de periode van oktober 2020 tot juli 2021 via ‘Autorité de la qualité de service dans les transports’ beschikbare info toont dan weer een beduidend beter beeld dat al flink wat dichter bij de doelstellingen liggen: tussen oktober 2020 en september 2021 werd een gemiddelde stiptheid van 92,5% genoteerd en was er 2,3% van de treinen afgeschaft. Al blijft hier de vraag in hoeverre deze cijfers niet zijn beinvloed door de corona-crisis ?
Of de beoogde kwaliteitsdoelen zal worden gehaald, is trouwens niet alleen afhankelijk zijn van Transdev. Deze heeft bv. wel invloed op onderhoud en betrouwbaarheid van het rollend materieel maar bv. niet op vertragingen die gelinkt zijn aan de spoorweginfrastructuur.
Toch is wat nu door de regio ‘Sud’ is toegekend aan Transdev, slechts een fractie van de vroegere ambities. Het toekennen van dienstverlenigen van openbaar nut aan particuliere spoorwegmaatchappijen illustreert in elk geval het feit dat een en ander niet zo eenvoudig is als gedacht. Ook de regio’s ‘Haute-de-France’, ‘Grand Est’ (Oost-Midden-Frankrijk), ‘Pays-de-la-Loire’ (Loire-vallei) en de regio ‘Parijs’ willen zich losweken van de vroegere monopolist SNCF, maar daar blijft het wachten op verdere concretisering.
Regio ‘Hauts de France’
Hetzelfde Transdev dat het contract in de regio ‘Sud in de wacht sleepte, diende bv. in april van dit jaar (2021) een klacht in bij de Franse ‘Autorité de Régulation des Transports (ART) omdat netbeheerder ‘SNCF Réseau’ omdat die haar verplichtingen niet zou nakomen om de gewenste inlichtingen te verstrekken over de spoorinstallaties in Amiens. In het kader van het openstellen van de TER-lijnen voor concurrentie moet SNCF Réseau namelijk kandidaat-spoorwegexploitanten de nodige gegevens verstrekken die nodig zijn om het spoorwegverkeer te kunnen aanbieden.
De regio ‘Hauts-de-France” wil 20% van haar spoorwegnet in drie kavels openstellen voor concurrentie en heeft daarvoor het in de zomer van vorig jaar (2020) de daarvoor nodige aanbestedingen uitgeschreven. Transdev staat daarbij op de shortlist om deze concessies uit te baten maar heeft van SNCF Réseau informatie nodig om haar dossier verder te kunnen voorbereiden. Ook in de regio ‘Sud’ (het vroegere PACA) zou een dergelijke obstructie hebben plaatsgevonden (Lees er meer overin de tekst Liberalisering Franse TER-treinen botst op tegenwerking van SNCF Réseau).
Ook de wensen van de Franse nationale overheid om twee van haar TET-lijnen, waarbij TET staat voor ‘Trains d’équilibre territaoire”, toe te kennen aan een particuliere spoorwegmaatschappij, bleken tot dusver ijdel. De Franse nationale spoorwegmaatschappij SNCF slaagde er namelijk niet in om deze niet-TGV langeafstandsverbindingen op een enigszins rendabele manier uit te baten, dat de nationale overheid in 2020 twee van die TET-verbindingen (Nantes-Bordeaux en Nantes – Lyon) in de etalage plaatste in de hoop dat een particuliere operator deze verbinding goedkoper zou kunnen exploiteren. Uiteindelijk bleek een en ander ijdele hoop wat willens nillens diende de nationale overheid deze contracten verden toe te kennen aan de SNCF.
Gelet op al het vorige is het toekennen van de verbinding Marseille – Nice aan Transdev dan ook niet meer dan een pyrrusoverwinning. In de regio ‘Sud’ blijkt een en ander geblokkeerd tot 2035 maar het blijft in dit hindernissenparcours hoe dan ook een eerste stap.
In België blijft het binnenlands treinverkeer nog voor 10 jaar toevertrouwd aan de historische exploitant NMBS, niet zozeer omwille van de performantie van deze laatste maar wel omdat de federale overheid als voogdijoverheid heeft verzuimd om daartoe het nodige voorbereidende huiswerk af te leveren.
Laat een reactie achter