“Toekomst van het spoor in gevaar”

De reizigersverenigingen TreinTramBus en Navetteurs en consumentenorganisatie Test Aankoop maken zich zorgen over de toekomst van de spoorwegen. Volgens hen krijgen NMBS en Infrabel niet de nodige middelen om zowel een kwaliteitsvolle dienst voor de reizigers als aanvaardbare arbeidsvoorwaarden voor het spoorwegpersoneel te garanderen. “Ondanks de toezeggingen in de algemene beleidsverklaring en de noodzaak om inspanningen voor zowel het klimaat als milieuvriendelijke mobiliteit aan te moedigen, lijkt de federale overheid immers niet voldoende middelen beschikbaar te hebben voor de dagelijkse werking van NMBS en Infrabel” luidt het in het persbericht dat de drie organisaties gezamenlijk hebben verspreid. Zij stellen dat de toekomst van het spoor in gevaar is. Verklaringen van zowel de CEO van Infrabel als van de CEO van de NMBS bevestigen dat ondanks de goednieuwsshow van de federale regering beide spoorbedrijven verder moeten besparen en dat de goede werking van zowel NMBS als Infrabel in het gedrang komt.

De organisaties luiden de noodklok over de toekomst van de spoorwegen en de voorwaarden die zowel aan de reizigers als aan het personeel worden opgelegd: “Na talrijke getuigenissen van reizigers te hebben ontvangen, maar ook informele contacten met het spoorwegpersoneel in het algemeen, maken wij ons grote zorgen over de toekomst. Sommige gedeelten van het net zijn namelijk niet goed onderhouden en beginnen een risico voor de kwaliteit van het aanbod, maar wat nog ernstiger is, een risico voor de veiligheid van de reizigers en het personeel te vormen. De beloftes dat er tot 2024 – het einde van de huidige legislatuur – geen lijnen zullen worden gesloten, volstaan niet“, schrijven Navetteurs, TreinTramBus en Test-Aankoop (Lees ook: Minister Gilkinet: “Geen sprake van sluiting spoorlijnen, maar bijkomende inspanningen ongetwijfeld nog nodig”).

Volgens het kabinet van minister Gilkinet (cfr. e-mail dd. 08/11/2021) werden in het kader van het Boost-plan voor dit jaar 95 miljoen euro voorzien voor het “garanderen van de prestaties van het netwerk, dit door de achterstand bij de vernieuwingen weg te werken”. Dit staat dan wel in contrast met het persbericht van Infabel dd. 14/12/2020 waarin staat dat door de ministerraad werd besloten “om aan Infrabel 75 miljoen € extra toe te kennen voor 2021”, voor het globale plaatje, wel te verstaan.

Druppel op een hete plaat

Het extra-budget voor het onderhoud van het spoorwegnet, is tot dusver nog maar een druppel op een hete plaat  want in haar jaarverslag over 2018 stelde Infrabel dat vergeleken met het gemiddelde over de periode 2016-2020, op jaarbasis gemiddeld een extra investeringsdotatie nodig is van 99 miljoen euro per jaar van 2018 tot 2022, 64 miljoen euro per jaar van 2023 tot 2027 en 113 miljoen euro per jaar van 2028 tot 2032. Het kabinet van minister Gilkinet erkent dan ook dat er ongetwijfeld nog bijkomende inspanningen nodig zijn.

Na het begrotingsakkoord van 12/10/2021 deelde de regering mee dat er voor de komende drie jaren globaal een bijkomd investeringsbudget van 250 miljoen euro is voorzien. Dat gaat dan wel om geld om “de toegankelijkheid van de stations te verbeteren en onze ambities op het gebied van de modal shift voor goederen te financieren”. Bijkomend geld voor onderhoud van de sporen is toen en tot dusver niet voorzien.

Minder exploitatiebudget voor zowel NMBS als Infabel

Minder bekend is dat tijdens datzelfde begrotingsakkoord is voorzien in een vermindering van de werkingsbudgetten van zowel NMBS als Infrabel. 7 onderzoekers en wetenschappers uitten daar op 18/10/2021 hun ongenoegen over via de opinietekst in ‘De Standaard’ (“Openbaar vervoer is een ticket voor de samenleving“):

“Ondanks de beeldvorming van het ‘groenste begrotingsakkoord ooit’, gaat de uitkomst van het begrotingsconclaaf begin deze week op dezelfde voet verder. De regering kondigt trots een nieuw investeringsbudget van 250 miljoen euro aan, maar vermindert tegelijkertijd het werkingsbudget van spoorwegbeheerder Infrabel met maar liefst 41 miljoen euro per jaar. Dat komt neer op een bezuiniging van 225 miljoen euro tegen 2028 en 420 miljoen euro tegen 2032. Op middellange termijn snijdt ook deze regering harder in het spoor dan er geherfinancierd wordt.”

In een berichtgeving van de Christelijke vakbond ‘ACV-Transcom’ (nieuwsbrief ‘Stavaza’) over de bijeenkomst van de Nationale Paritaire Commissie van 18/10/2021 is een gelijkaardig pessimistisch geluid te horen. Zonder dat duidelijk is of een en ander op de bijeenkomst van de Nationale Paritaire Commissie werd uitgesproken, dan wel of dit op een andere manier werd gecommuniceerd, worden daarin uitspraken van zowel Benoit Gilson, CEO van Infrabel, als van Sophie Dutordoir, CEO van de NMBS, geciteerd.

Sophie Dutortoir, CEO van NMBS:

“Voor de exploitatiesubsidies hadden wij een drievoudige factuur ingediend: 215 miljoen voor 2020 ter compensatie van de covid-verliezen van volgend jaar (203 miljoen voor 2021). Dan de schade door de overstromingen en dan 29 miljoen euro die ons in het 4e kwartaal van 2021 nog betaald moet worden voor de COVID.

Het antwoord van de voogdijminister (minister van Mobiliteit) op deze verzoeken was dat voor de 29 miljoen het dossier zeer snel aan Kern zou worden voorgelegd. Er is 5 miljoen voor de overstromingen (voorfinanciering) die we zullen terugbetalen als we iets van de verzekeringsmaatschappijen krijgen. Voor de 215 miljoen COVID-compensaties voor volgend jaar hebben wij slechts antwoord voor een budget van 16 miljoen.

Infrabel houdt de 11 miljoen die ze moeten betalen en wij behouden slechts 5 miljoen. De minister zal zich
blijven inzetten, maar het zal steeds moeilijker worden. Voor ons is het heel concreet: als we dit geld niet
krijgen, hebben we in 2022 een verlies van 140 tot 150 miljoen euro.

We gaan deze cijfers voorleggen aan onze raad van bestuur om te zien welke acties we kunnen ondernemen: ofwel de schuld verhogen – maar dat beïnvloedt de rating – ofwel bezuinigen. 150 miljoen euro is geen kwestie van sleutelen, het is een kwestie van het aanbod te herbekijken, er is geen mirakeloplossing. En we weten niet, gezien de financiële situatie, of we het aanbod in december kunnen verhogen. Wij hebben de voogdijoverheid herhaaldelijk gevraagd dit vervoersplan uit te stellen. Wij gaan dit alles in alle transparantie voorleggen aan de raad van bestuur en aan het kabinet van de minister. Infrabel heeft een tekort van 100 miljoen, voor ons is het tekort 150 miljoen, omdat wij met onze mensen welwillend zijn geweest door er voor te zorgen dat alle treinen tijdens de gezondheidscrisis zouden rijden. Het zullen moeilijke discussies worden.

Wat de besparingen op het personeel betreft, is het niet onze bedoeling te besparen op het operationele
personeel, wij weten hoe gespannen de toestand is en ik zou het personeel nogmaals willen bedanken. Er
zullen inspanningen moeten worden gedaan voor het “corporate” personeel, ja, maar niet voor het
operationele personeel. Ik zal de regering nogmaals vragen het aanbod te beperken en niet te verhogen,
zodat we het aantal rijpaden kunnen beperken, energie kunnen besparen en het personeel wat ademruimte
kunnen geven.

Benoit Gilson, CEO van INFRABEL:

“Met wat wij in het CAPEX budget (investeringsbudget) ontvangen, krijgen wij niet in de helft van de behoeften die wij voor het vrachtvervoer hebben aangegeven en krijgen we niets voor het personenvervoer. Voor het OPEX budget (exploitatiebudget), krijgen we 11 miljoen terug in 2022. Maar dan is het 11-11 en dan 11-11-11. Vanaf dan wordt het structureel. Ik zal nog honderd miljoen moeten besparen tegen volgend jaar.

En als de NMBS ook moet bezuinigen, loop ik het risico infrastructuurheffingen te verliezen omdat de NMBS haar aanbod zou kunnen verlagen. Ik heb dus een OPEX-tekort van ongeveer honderd miljoen en heb geen manier om het op te lossen. Daarom werken wij bij Infrabel aan een besparingsplan en zullen wij nagaan welke maatregelen wij in het kader van dit besparingsplan met u kunnen onderhandelen. Het zal waarschijnlijk een impact hebben op het personeel. Ik moet volgend jaar 15% op de OPEX besparen, ik zie niet in hoe dat mogelijk zal zijn. Het kan niet de bedoeling zijn om alleen de productiviteit te verhogen. Men kan ook minder doen met minder. 15% in één jaar is gewoon enorm.

De verklaring van beide CEO’s, voor zover die werd neergepend door ACV Transcom, is voorwaar geen kattepis en beide teksten vragen geen verder commentaar. Duidelijk is in elk geval dat de federale regering voor beide spoorbedrijven minder genereus is dan ze wil laten geloven. Achter de goednieuwsshow en de goede intenties van de federale regering zit duidelijk ook een minder positief kantje…

TreinTramBus, Navetteurs en Test Aankoop doen een dringend beroep op de federale regering om haar plannen te herzien en aan de NMBS en Infrabel de menselijke, materiële en financiële middelen ter beschikking te stellen die zij nodig hebben om de taken van openbare dienst die hun zijn toevertrouwd naar behoren uit te voeren. “De federale regering moet haar verantwoordelijkheid nemen en de daad bij het woord voegen”, besluiten de drie organisaties.