OPINIE- Een fundamenteel debat voor de verandering. De decarbonisatie van onze mobiliteit heeft een verontrustende ondertoon gekregen, ondanks het feit dat het de grootste uitstoter van CO2 is. Het doel zou moeten zijn om zoveel mogelijk mensen aan boord te krijgen, maar we moeten toegeven dat verbaal terrorisme soms de overhand heeft genomen. In plaats daarvan hebben we gekozen voor een hoger perspectief met deze bescheiden kleine rondleiding door het LinkedIn netwerk.
Ecologie: wat is de boodschap?
Onlangs heeft ondergetekende niet nagelaten te wijzen op een wrede realiteit. Zoals over zoveel onderwerpen is het publieke debat over mobiliteit, waar we ons hier mee bezighouden, verzadigd van binaire en karikaturale visies, die vaak leiden tot simplistische, inefficiënte en polariserende voorstellen.
Gérard Fontaine zegt niet anders als hij opmerkt dat ” sinds ik bijdragen rond spoor volg op LinkedIn, is het dit debat, vooral vaak afkomstig van nieuwe bekeerlingen, tussen het nemen van het vliegtuig (niet goed) of de trein (goed)… ” Goed en kwaad, zoals de terugkeer van een nieuwe religie ?
Het debat wordt vervuild door twee tegengestelde werelden met geoliede com’ terwijl ze bovengronds blijven. Het is niet moeilijk om te zien dat :
- Politiek heeft zijn eigen logica: creëer beweging (wind?), doe iets om de camera’s te trekken. Het maakt allemaal deel uit van de “we geven om de mensen” benadering, zelfs als dat betekent dat je wegzakt in utopisme.
- En dan is er nog de gigantische macaroni die klimaatactie is, waar een stel “ik, ik, ik” experts slogans verkondigen die alle kanten opgaan, van “iedereen op de fiets” tot “radicale ecologie zonder overgang”, via een veelheid aan minderheden waarvan de strijd zo obscuur is dat we ons soms afvragen waar de link ligt met de planeet en de IPCC-rapporten.
Het spectaculaire en het groteske zijn naar de voorgrond geschoven, waardoor de echte kwestie van klimaatverandering volledig wordt overstemd.
Omdat een ongeluk nooit alleen komt, werden spectaculaire en groteske acties naar voren geschoven die het echte klimaatprobleem volledig overschaduwden. Op LinkedIn, dat zijn algoritmes heeft aangepast om meer op Facebook te lijken, zijn het de luidruchtige en vermomde experts die de meeste likes krijgen. De vreemdheid van de menselijke natuur…
Gelukkig nemen veel van hen een stap terug en cultiveren ze onderscheidingsvermogen. Hier is een kleine selectie van thema’s op het eerste niveau.
De stad
De Franse Nationale Assemblee heeft op woensdag 28 mei de afschaffing van de lage-emissiezones (ZFE) goedgekeurd, in het kader van de behandeling van het wetsontwerp “vereenvoudiging van het economische leven”. Het traditionele geblaf liet niet lang op zich wachten, terwijl anderen zich onderscheidden met een verhelderende visie.
Een overheidsbeleid dat verplichtingen oplegt zonder alternatieven te bieden, kan niet rechtvaardig zijn, legt Thomas Matagne uit. Hij vervolgt: “Vanaf het begin is het ZFE-beleid gebaseerd op een misverstand. Het is opgebouwd rond een logica van technologische verboden, gericht op het voertuig, en niet op een mobiliteitsstrategie waarin de mens centraal staat. Mobiliteit kan echter niet bij decreet worden gedecarboniseerd.”
De ZFE werd door sommige radicalen gezien als een middel om het kapitalisme van de auto en de ongelijkheid die daarmee gepaard gaat te bestrijden. Dat is mislukt. “Door geen voorzieningen te treffen voor mensen die niet van auto kunnen veranderen, creëer je juist sociale uitsluiting”, legt Thomas uit. Hij herinnert eraan – om de Parijse kortzichtigheid te temperen – dat “82% van de kilometers die Fransen afleggen, met de auto worden afgelegd.” Fransen = heel Frankrijk…
De saga van de fietspaden en fietsstraten is een ander voorbeeld van polarisatie. Wat vroeger het voorrecht was van automobilisten, is nu voorbehouden aan een handjevol radicale fietsers. Hun doel? Niet CO2 besparen (dat kan hen niets schelen), maar “de RATP naaien” (aldus een van hen) en individuele stadsrecords vestigen door alles uit de weg te ruimen wat hun woeste rit in de weg staat. In de eerste plaats voetgangers, maar ook busbanen.
In een polemiek over een onlangs opnieuw geplaveide voetgangersstraat in Rennes herinnert Remi Désormières, een deskundige met een brede blik, eraan dat ” alleen fietsen als oplossing zien, een neo-individualistische benadering is die de redenering die ooit voor de personenauto werd gebruikt, kopieert en met dezelfde negatieve gevolgen op de fiets toepast.” Dat zegt genoeg.
Maar we kunnen ons geruststellen: de hierboven beschreven fietsers blijven een minderheid en er zijn tal van initiatieven om de stad rustiger te maken.
Het werk
Christophe Pauwels, adviseur van het Belgische ministerie van Mobiliteit, spaart kosten noch moeite om ons enkele fantastische statistieken voor te leggen. In een ervan toont hij aan dat ondanks een heleboel maatregelen zoals fietsmobiliteitspakketten en een heleboel andere dingen, de Belgen (net als de Fransen en de Zwitsers) de bereikbaarheid tussen woon- en werkplaats bovenaan hun prioriteitenlijstje zetten.
Het is niet de CO2-besparing waar de mensen zich zorgen over maken, maar de weg naar het werk zonder er de halve dag te moeten doorbrengen. De locatie van de werkplek is daarom logischerwijs een prioriteit, rekening houdend met het feit dat mensen niet elke keer verhuizen als ze van baan veranderen, aangezien een huis vaak een levensstijlkeuze is, soms met een hypotheek om te betalen. Bovendien, is elke 5 jaar verhuizen milieuvriendelijk?
Hoe beter de bereikbaarheid, hoe meer het openbaar vervoer wordt gebruikt;
“Hoe beter de bereikbaarheid [red. in het openbaar vervoer], hoe meer gebruik er wordt gemaakt van het openbaar vervoer”, legt Christophe heel logisch uit. Maar niet alle banen bevinden zich in de stad en al helemaal niet op een steenworp afstand van een station, zeker niet in dichtbevolkte landen als België, Nederland, Zwitserland, maar ook in het centrum van Groot-Brittannië of het noorden van Italië.
De versnippering van woongebieden heeft geleid tot meerdere vervoersstromen die alleen met individueel vervoer kunnen worden opgevangen. Het is dan ook zinloos om te beweren dat “80% van de inwoners van land X” op 10 minuten van een station woont. De trein, ja, maar waarheen? Dat zou de eerste vraag moeten zijn in alle mobiliteitsstudies.
Het platteland
Vincent Bart, terug van de bijeenkomsten van France Mobilités over mobiliteit op het platteland, vat het treffend samen. Hij stelt terecht dat je niet tegen de geografie kunt vechten. “Het is zinloos om gelijkheid tussen regio’s te eisen en stedelijke oplossingen op het platteland te kopiëren. Evenmin kan men het platteland, dat zeer divers is, essentialiseren.”
Hij legt uit dat het teleurstellend is om het platteland uitsluitend vanuit een milieuperspectief te benaderen. Er is al op gewezen dat vervoer de enige sector is waar de uitstoot van broeikasgassen blijft stijgen. Zolang de geïmplementeerde oplossingen geen grootschalige modal shift teweegbrengen, zal dit in plattelandsgebieden zo blijven. Koolstof is slechts één van de vele factoren in de vergelijking, en waarschijnlijk niet de eenvoudigste. “Als er een mobiliteitsbeleid voor het platteland wordt gevoerd omwille van deze zaak, vrees ik dat er teleurstellingen zullen volgen”, stelt hij.
En hoe! Kant-en-klare oplossingen voor een habbekrats worden regelmatig voorgesteld door een paar stedelingen die geen flauw idee hebben van het leven op het platteland of in dichtbevolkte semi-landelijke gebieden zoals in België of Nederland. Dat is zo wereldvreemd dat niet-stedelijke kiezers bij de verkiezingen van juni 2024 in vrijwel heel Europa de groene partijen hebben weggevaagd.
De nachttrein
Weer een nieuwe hype! Het onderwerp nachttreinen lijkt te veel gericht op het klimaat, wat helaas bij sommige burgers als een afknapper werkt. Dit fenomeen wordt sterk onderschat (wat deels het gevolg is van de rampzalige communicatie van de voorstanders van het klimaat, waarover we hierboven al spraken).
Nachttreinen moeten worden gezien als een nichemarkt, iets dat geschikt is voor een eerder stedelijk, zelfs geëngageerd publiek. Het praktische aspect ontbreekt in de discussies. Nachttreinen zijn geschikt voor mensen die ter plaatse niet om 14 of 16 uur op hun kamer of appartement moeten wachten, zoals vaak het geval is in hotels of vakantieverblijven.
De nachttrein brengt je nooit naar een vakantiehuisje op het platteland, iets wat juist erg in trek is bij stedelingen. Zij willen graag de “authenticiteit van het echte Frankrijk” proeven in plaats van op een slechte camping in de buurt van het station te verblijven.
We mogen ook de psychologie niet vergeten, die van persoon tot persoon sterk verschilt: sommigen geven niets om de hierboven genoemde details, terwijl anderen er juist veel waarde aan hechten. Sommigen zoeken comfort, anderen zoeken avontuur. En dat is veel belangrijker dan we denken! Om te beginnen bij de samenstelling van de nachttrein.
Het zijn de inwoners die hun omgeving al dan niet aantrekkelijk maken
De slaapcoupés en het delen van een coupé voor één nacht: sommigen vinden het geweldig, anderen willen er niets van weten. Er zijn echter al oplossingen voor meer privacy bedacht, denk maar aan de recente minicabines van ÖBB of de slimme T2-slaaprijtuigen van weleer, een zeer comfortabel compromis.
De nachttrein mag niet worden overschat, zoals we te vaak zien op dit professionele netwerk. Hij heeft geen kans om de vaste klanten van Ryanair of de trouwe bezoekers van de campings in St Raphaël, Le Lavandou of diep in de Gorges du Verdon weg te lokken.
Hij zal ook geen impuls geven aan een regio, want het zijn de inwoners die hun regio al dan niet aantrekkelijk maken.
De kern van de zaak
Er moet rekening worden gehouden met alle bovenstaande parameters om oplossingen te vinden die een echte modal shift en de terugkeer van rustgevende steden teweegbrengen. Je kunt mensen niet met één vingerknip uit de auto krijgen met absurde gevechten, onaangepaste slogans en polariserende retoriek. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat er nog veel werk aan de winkel is…
Deze tekst verscheen oorspronkelijk in het Frans op Mediarail.be: “Mobilité : la hauteur de vue plutôt que le slogan hors sol“
Laat een reactie achter