Architectenvereniging wil ‘Köln Hbf’ naar andere oever van de Rijn

Een vreemd bericht vandaag in ’s lands enige Duitstalige krant ‘Grenz Echo’: de op 2 juli van vorig jaar (2021) opgerichte architectenvereniging ‘Neue Mitte Köln e.V.’ wil het station ‘Köln Hbf’ verplaatst zien naar de andere oever van de Rijn. In de ogen van de vereniging wordt de spoorbedding samen met de iconische Hohenzollernbrücke omgebouwd tot een fiets- en wandelboulevard. Trekkers van de vereniging ‘Neue Mitte Köln e.V.‘ zijn de invloedrijke Keulense architecten Paul Böhm en Paul Bauwens-Adenauer. Zij presenteerden op 28 oktober van vorig jaar hun plannen tegenover de leden van de Keulense persclub.

Paul Böhm en Paul Bauwens-Adenauer zijn in Keulen niet zomaar de eerste de beste architecten. De in 1959 geboren Paul Böhm blijkt sinds 1998 met zijn projecten heel wat prijzen in de wacht te hebben gesleept, zoals deze voor de realisatie van het ‘Islamische Kulturzentrum Zentralmoschee’ in Keulen. In 2012 werd hij hoogleraar aan het ‘Institut Entwerfen-Konstruieren-Gebäudelehre’ en decaan van de faculteit architecteur van de technische hogeschool in Keulen. Verder is hij sinds 2012 is hij ook bestuurslid van het Haus der Architektur in Keulen.

De in 1953 geboren Paul Bauwens-Adenauer is de kleinzoon van de voormaige bondskanselier Konrad Adenauer. Hij is eveneens architect maar ook ondernemer en politiek actief bij de CDU. Van 2005 tot 2015 was hij voorzitter van de Keulense Kamer van Koophandel en Industrie en is bestuurslid van ‘Unternehmer für die Region Köln e.V.’ Deze laatste vereniging gaf in 2007 opdracht voor een studie voor een het stedenbouwkundig masterplan voor het centrum van Keulen. Paul Bauwens-Adenauer blijkt ook over een stevig groen kantje te beschikken want hij is tevens oprichter van de ‘Kölner Grün Stiftung’

Verplaatsing van hoofdstation als eerste fase

De (onder meer ?) door Paul Böhm en Paul Bauwens-Adenauer voorgestelde verplaatsing van het Keulense hoofdstation zou daarbij reeds in een eerste fase gebeuren. Onder het oude centraal station zouden alle belangrijke tram- en regionale treinverbindingen blijven samenkomen. Het hoofdstation in hartje stad nabij de Dom, zou worden omgetoverd tot een regionaal station met een snelle directe verbinding met het nieuwe centraal station in het stadsdeel Kalk, aan de andere oever van de Rijn. ‘Neue Mitte Köln e.V.’ stelt voor het in dienst nemen van het nieuwe hoofdstation de ambitieuze termijn ‘binnen tien jaar’ voorop. Volgens de architectenvereniging zou dit veel stedelijke ontwikkelingsimpulsen creëren voor het stadsdeel Kalk en voor het hele Keulen op de rechteroever van de Rijn.

In een tweede fase dienen dan verschillende S- en Regionalbahn-ringen rond de stad te worden aangelegd. Dit moet volgens de ontwerpers “het verkeersvolume van de stad en zijn regio als moderne metropool op een zinvolle manier beheren”. “Wanneer er in het zuiden een nieuwe brug over de Rijn wordt gebouwd, kan met het nieuwe centraal station 91% van het langeafstandsverkeer op de rechteroever van de Rijn blijven” luidt het verder nog.

In een derde fase komt er voor langeafstandsverkeer mogelijks ook een noordelijke oversteek van de Rijn. “Langeafstandsspoorlijnen moeten al worden gepland voor de planning van de Südbrücke en voor de planning van een andere Rijnbrugovergang tussen Keulen en Bonn. Zo creëren ze nu al de voorwaarden voor de ‘Neue Mitte Köln e.V.”.

Haalbaarheidsstudie

Maar vooraleer men aan de eerste fase toe is wil men er als eerste fase een fundamentele haalbaarheidsstudie lanceren. “Verdere experts moeten bevestigen dat het concept van  ‘Neue Mitte Köln‘ levensvatbaar is. In het kader van de haalbaarheidsstudie willen we ook suggesties uit de stedelijke samenleving integreren voor de ecologische transformatie van onze samenleving. Zodat we dan een haalbare basis voor discussie kunnen bieden voor Keulense politiek en bestuur” is verder de stelling.

De initiatiefnemers willen naar eigen zeggen het stadscentrum terugwinnen voor de mensen terwijl een verhuizig van het hoofdstation naar de andere oever van de Rijn nieuwe perspectieven opent voor de hele stad. “De huidige kernmerken van de stad zijn ontstaan uit spoorwegstructuren uit de 19de en 20ste eeuw en genereren heel wat autoverkeer”. Om de initiatiefnemers verder te citeren:

1. Wij dragen bij aan de ecologische transformatie van transportsystemen.
2. We creëren ruimte voor een nieuw levendig centrum dat de linker- en rechteroever van de Rijn verenigt.
3. We kunnen het verkeer in de stad fundamenteel heroverwegen.
4. We verminderen het autoverkeer in de stad.
5. We krijgen extra ruimte voor nieuwe vormen van wonen en werken.
6. We creëren extra groen en fietspaden.
7. Wij bieden stedelijke ontwikkelingsimpulsen voor Kalk en Keulen op de rechteroever van de Rijn.

De initiatiefnemers zijn een petitie-actie gestart waarmee ze 5000 handtekeningen hopen te halen. Op datum van het schrijven van deze tekst staat de teller van deze petitie op 1.450 handtekeningen, waarvan 1180 afkomstig van inwoners van Keulen. De petitie is bestemd voor de stedelijke ontwikkelingscommissie en vervoerscommissie evenals voor de gemeenteraad.

Het Keulense hoofstation wordt volgens Deutsche Bahn jaarlijks door ongeveer 100 miljoen passagiers gebruikt. Volgens de initiatiefnemers zijn de sporen die door het stadscentrum lopen en verkeer uit de omgeving aantrekken “een blok aan het been van het historische Keulen”. Een hoofdstation aan de andere oever van de Rijn moet het vracht- en ander verkeer uit de stad houden. Bovendien moeten de S-Bahn en de Stadtbahn in de toekomst ondergronds gaan rijden om geen extra ruimte in beslag te nemen.

‘High Line’ in New York en park ‘Spoor Noord’ in Antwerpen

De vrijgekomen ruimte moet er dan zijn voor nieuwe woningen, voor meer groen en fietsverbindingen door de stad. “Een stadscentrum dat uitnodigt om te vertoeven, te flaneren en te ontspannen. In plaats van de sporen komt er een ‘groene as’, een High Line, zoals we die kennen uit New York”, zegt architect Paul Böhm daarover; De ‘High Line’ in New York was een goederenspoor dat van 2006 tot 2019 werd omgebouwd tot een park dat miljoenen bezoekers per jaar trekt, een beetje vergelijkbaar met park ‘Spoor Noord’ in Antwerpen. Met dat verschil dat zowel in New York de ‘High Line’ als in Antwerpen ‘Spoor Noord’ zijn gebouwd op de bedding van sporen die reeds enige tijd buiten dienst werd gesteld. De sporen in Köln Hbf zijn daarentegen nog volop in gebruik.

Meteen is duidelijk waar de ontwerpers hun mosterd vandaan hebben gehaald.

Ideeën van grootvader opgerakeld

Het idee om het hoofdstation van Keulen af te breken, is trouwens niet nieuw. Terwijl de naast het hoofdstation van Keulen gelegen Dom gespaard bleef van het oorlogsgeweld, werden tussen 1942 en 1945 grote delen van de stad platgebormbardeerd, waaronder ook de onmiddellijke omgeving van de Dom. Toen reeds klonken er stemmen om het station af te breken en elders weer op te bouwen.

De appel blijkt trouwens niet ver van de boom te zijn gevallen want in 1946 was Konrad Adenauer, grootvader van …, de toenmalige burgemeester van Keulen. Hij moet toen hebben gezegd dat het hoofdstation onder geen enkel beding op dezelfde plaats mocht blijven staan. Deze ideeën struikelden over geldgebrek. Maar lukt het deze keer wel ? “Als je een goed plan hebt, is er altijd geld” zegt Paul Böhm daarover.