Nederland is een spoorwegmaatschappij rijker: European Sleeper. De nieuwe spoorwegmaatschappij belooft in april 2022 vanuit Nederland en België een nachttrein te introduceren die meerdere keren per week gaat rijden. Als de plannen doorgaan is het voor het eerst sinds Lovers Rail (1996-1999) dat een particuliere spoorwegmaatschappij de Nederlandse en Belgische markt betreedt. Wat de beoogde eindbestemming is wil de nieuwe maatschappij nog niet kwijt, dat wordt naar verwachting in april bekend gemaakt.
Eindbestemming
“We zijn voor de exploitatie in gesprek met een gerenommeerde buitenlandse open access spoorwegonderneming als potentiële partner. Zodra die gesprekken in een volgende fase komen, kunnen we de eindbestemming bekendmaken” vertelt mede-initiatiefnemer Elmer van Buuren. Samen met Chris Engelsman is hij de drijvende kracht achter het initiatief.
Wat Van Buuren al wel alvast wil prijsgeven is dat het een populaire bestemming is, voor zowel stedentrips, vakanties, als zakelijke reizen en dat er in het verleden ook een nachttrein naartoe heeft gereden. Het gaat om een bestemming die door het Nederlandse Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid (KiM) is aangemerkt als een potentiële eindbestemming. “Ook uit een eigen marktonderzoek zien we dat er voldoende potentie is voor een nachttrein naar deze bestemming” vertelt Van Buuren.
European Sleeper zal niet de concurrentie aangaan met bestaande nachttreininitiatieven. Van Buuren: “Het zal echt een toevoeging zijn op het bestaande treinnetwerk, geen landjepik.” Concreet betekent dit volgens Treinreiziger.nl dat Kopenhagen, Praag, Warschau of Milaan de eindbestemming van de nieuwe slaaptrein zou moeten zijn. De initiatiefnemers willen dat echter niet bevestigen. Zürich, München en Wenen worden weliswaar door het KiM ook gezien als potentiële eindbestemmingen, maar daar mikken ÖBB en NS al op. Turijn, dat in het rapport ook genoemd wordt, is in de recente geschiedenis vanuit Nederland niet aangesloten geweest op het nachttreinennetwerk.
Ervaren initiatiefnemers
Beide initiatiefnemers hebben ruime ervaring in de mobiliteitsmarkt. Zo heeft Van Buuren jarenlang meerdere functies bekleed bij NS en is hij betrokken geweest bij chartertreinen. Bovendien zet hij zich vanuit Train2EU al jaren in voor meer en betere internationale treinverbindingen. Zijn collega Chris Engelsman heeft al eenmalig een particuliere nachttrein laten rijden: de Jazz Night Express in 2019 naar Berlijn. In 2020 zou de trein ook gaan rijden, maar ging de rit vanwege corona niet door.
Van Buuren legt uit waarom de nieuwe spoorwegmaatschappij zich expliciet richt op nachttreinen. “De trein is een goed en duurzaam vervoermiddel. Als je de trein wilt gebruiken voor lange afstanden, dan is de nachttrein super efficiënt. Je stapt ‘s avonds in en komt ‘s ochtends uitgerust aan op je eindbestemming.”
Volgens critici is de nachttrein niet geschikt voor zakelijke reizen, maar Van Buuren ziet dat anders. Hij wijst erop dat wie met het vliegtuig ‘s ochtends ergens wil aankomen, vaak al om vier of vijf uur van huis moet vertrekken. Of juist al de avond ervoor, plus dan een extra hotelovernachting nodig heeft. “Die bespaar je met de nachttrein” stelt Van Buuren. Hij staat met zijn stelling niet alleen: ook uit eerder onderzoek kwam naar voren dat zakelijke reizigers interesse hebben in de nachttrein.
Wel erkent de initiatiefnemer dat de slaaptrein niet hetzelfde comfort zal bieden als slapen thuis. “Maar dat je onderweg kunt slapen is uniek. De trein is het enige vervoermiddel over land waar je liggend in een bed kunt reizen. Dat is veel comfortabeler dan in bijvoorbeeld de auto of het vliegtuig.”
Uitdaging
De afgelopen maanden hebben de initiatiefnemers gebruikt om hun plannen uit te werken. Er zijn al tientallen gesprekken geweest met allerlei organisaties, bijvoorbeeld met ProRail, vervoerders, de ACM en het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. En omdat European Sleeper ook naar België wil, is er eveneens gesproken met het Belgische Ministerie van mobiliteit en de Belgische spoorbeheerder Infrabel.
Nachttreinen hebben een hoog kostenniveau: er is relatief veel personeel voor nodig en bij een dagelijkse rit zijn er minimaal twee treinen nodig, terwijl dagtreinen in dezelfde periode meerdere ritten op een dag kunnen maken. Daar komt nog bij dat treinen per kilometer een infraheffing moeten betalen en omdat nachttreinen een lange afstand overbruggen is dat bedrag dus relatief hoog.
De nachttrein die NS en ÖBB starten kan de eerste vier jaar rekenen op maximaal 6,7 miljoen euro subsidie. Is een rendabele nachttrein exploiteren dan wel reëel? Van Buuren meent van wel, al erkent hij dat het uitdagend is. Met het Ministerie zijn er gesprekken over eventuele ondersteuning. “Een gangbare vorm is subsidie, maar ook andere vormen zijn denkbaar. Bijvoorbeeld door een lagere infraheffing voor nachttreinen in rekening te brengen.” Collega-initiatiefnemer Engelsman benadrukt dat de vraag niet het probleem zal zijn. “We twijfelen niet aan de potentie van de nachttrein.”
Financiering
Ook met de financiering zal het goedkomen, verwachten de initiatiefnemers. De ervaring die Engelsman heeft met de Jazz Night Express komt goed van pas. “Alhoewel dat een eenmalige trein was en dit heel anders is, komt de ervaring goed van pas. Bovendien zijn de kosten per treinrit lager bij een frequente trein.” Engelsman verwacht dat het even tijd zal kosten voordat iedereen de slaaptrein ontdekt. “Dat zagen we ook bij de Jazz Night Express, de tweede keer liep de kaartverkoop tot corona uitbrak een stuk beter dan de eerste keer.”
De initiatiefnemers wijzen erop dat de revival van de nachttrein in Europa een beweging van onderop is. Diverse reizigersorganisaties, liefhebbers, individuele parlementsleden en relatief kleine spoorwegondernemingen hebben hun nek uitgestoken voor de nachttrein. “Daarom is European Sleeper ook een coöperatie en kunnen particulieren vanaf medio mei ook aandeelhouder worden” legt Van Buuren uit. In mei wordt er namelijk een sharefunding actie opgestart. Bang dat European Sleeper daardoor onbestuurbaar wordt is hij niet. “Als aandeelhouder maak je het bestaansrecht mogelijk en zul je dividend uitgekeerd krijgen. Maar of je zeggenschap krijgt, hangt af van de grootte van je aandeel.”
Materieel en dienstregeling
De ambities van European Sleeper zijn groot. De plannen concentreren zich weliswaar nu op één eindbestemming, maar de initiatiefnemers hopen uiteindelijk een heel netwerk van nachttreinen in Europa te realiseren. In de beginperiode met materieel zoals we dat kennen, maar in de toekomst wordt er net als bij NightJet gedacht aan meer vernieuwing en aan meer privacy.
In de eerste fase zal daar echter nog geen sprake van zijn, want de markt voor nachttreinmaterieel is krap. Toch hebben de initiatiefnemers partijen gevonden die over comfortabel materieel beschikken. “Als de nachttrein een succes is gebleken, kunnen we vervolgens onze eigen treinen reviseren of misschien zelfs nieuw materieel bestellen”, legt Van Buuren uit.
Het materieel is niet de enige hobbel die nog genomen moet worden en waar de puntjes op de i moeten worden gezet. Ook de definitieve dienstregeling moet de komende maanden duidelijk worden. In april gaat de capaciteitsaanvraag formeel de deur uit, maar nu al wordt er gestudeerd op een mogelijke dienstregeling. De uitdaging is vooral dat de trein in meerdere landen ingepast moet worden. In augustus moet duidelijk worden hoe de dienstregeling er precies uit zal zien.
De initiatiefnemers hebben er alle vertrouwen in dat alles tijdig en succesvol wordt afgerond om in april 2022 te kunnen starten. De bedoeling is dat alle spoorwegmaatschappijen en reisbureaus die dat willen, toegang zullen krijgen tot het ticketsysteem van de trein. European Sleeper hoopt bijvoorbeeld dat ook NS tickets zal gaan verkopen voor de particuliere nachttrein. Verkennende gesprekken met het spoorbedrijf zijn daar al over gaande.
Corona
De plannen voor de nachttrein komen op een moment dat de vraag voor internationale treinreizen door corona nog volledig is ingezakt. Van Buuren: “Het is inderdaad best bijzonder terwijl alles op zijn gat ligt aan een dergelijk initiatief te werken. Maar gek is het niet. Mensen willen ook in de toekomst weer gaan reizen. En met vaccins en meer testen in het vooruitzicht zal de vraag straks geleidelijk terugkeren.”
Van Buuren wijst erop dat reizigers in de nachttrein anders dan in het vliegtuig of in de dagtrein kunnen kiezen voor een eigen coupé, waardoor corona zich veel minder makkelijk kan verspreiden. “Ook dat pleit weer voor de nachttrein.”
Deze tekst verscheen eerder op de nieuwssite ’treinreiziger.nl‘
Laat een reactie achter